Đám ma là nơi thể hiện lòng thành kính, thương tiếc, tưởng nhớ, biết ơn đối với người đã khuất nên cần được thực hiện cẩn thận theo đúng phong tục tập quán của người Việt. Hãy cùng tìm hiểu chi tiết các bước tiến hành một đám tang Việt Nam nhé!
Các bước tiến hành đám tang Việt Nam:
1. Lễ mộc dục: (tắm gội)
Lúc tắm gội cho người vừa mất thường để sẵn một con dao nhỏ, một vuông vải, một cái lược, một cái thìa, một ít đất ở ông đồ rau, một nồi nước ngũ vị hương và một nồi nước nóng khác. Khi tắm cần vây màn kín, tang chủ quỳ xuống khóc, người hộ việc cũng quỳ rồi nói: “nay xin tắm gội để sạch bụi trần”, xong phục xuống, đứng dậy.
Lưu ý người mất là cha thì con trai vào tắm còn người mất là mẹ thì con gái vào tắm. Lấy vuông vải dấp vào ngũ vị, lau mặt, lau mình cho sạch rồi lấy lược chải tóc lấy sợi vải buộc tóc, lấy khăn khác lau hai tay hai chân, lại lấy dao cắt móng tay móng chân,mặc quần áo cho chỉnh. Móng tay móng chân gói lại trên để trên, dưới để dưới, để vào trong quan tài; dao, lược thìa và nước đem đi chôn. Sau đó rước thi thể đặt lên giường.
Tiếp theo đắp chăn hoặc chiếu, buông màn, đặt một chiếc ghế con phía trên đầu, trên đó đặt một bát cơm úp, một quả trứng, dựng một đôi đũa trên bát cơm và thắp hương. Ngoài ra ở một số nơi còn có phong tục để thêm một con dao trên bụng.
2. Lễ phạn hàm
Lễ phạn hàm được thực hiện để tránh tà ma ác quỷ đến cướp đoạt, để tiễn vong hồn đi đường xa được siêu thoát. Theo tục xưa thì lễ này được thực hiện như sau:
- Lấy ít gạo nếp xát cho sạch, ba đồng tiền mài cho sáng (nhà có tiền thì dùng vàng hoặc viên ngọc trai)
- Tang chủ vào khóc quỳ, người chấp sự cũng quỳ nói rằng: ” nay xin phạn hàn, phục duy hâm nạp”.
- Người chấp sự lần lượt xướng “Sơ phạn hàm, tái phạn hàm, tam phạn hàm”.
- Tang chủ xúc một ít gạo và một đồng tiền tra vào mồm bên phải, đến bên trái và cuối cùng vào giữa. Sau đó bóp mồm lại, phủ mặt như cũ.
Hiện tại nhiều nơi không còn thực hiện lễ này hoặc thay thế bằng việc may một cái túi, trong túi đựng một ít tiền gạo và một vài đồ lặt vặt mà khi sống, người mất hay dùng đến.
3. Lễ khâm liệm nhập quan
Các con vào, con trai bên trái, con gái bên phải. Người chấp sự xướng. Tự lập (đứng gần vào), cử ai (khóc cả lên), quỳ. Chấp sự cũng quỳ mà cáo từ rằng “Nay được giờ lành, xin rước nhập quan”. “Cẩn cáo” xong lại xướng: phủ phục (lễ xuống), hưng (dậy), bình thân (đứng thẳng).
Sau đó các con cháu tránh ra hai bên, người giúp việc quay và đều cầm tạ quan nâng lên để đưa người vào cho êm ái, đặt cho chính giữa quan tài, nếu có hở chỗ nào cần lấy áo cũ của người vừa mất bổ khuyết cho đầy đủ, rồi gấp dưới lên đầu trước, bên trái gấp trước, bên phải gấp sau, trên đầu gấp sau cùng, sơn nẹp đóng lại.
4. Lễ thiết linh
Là lễ thiết lập linh vị, đặt bàn thờ tang. Bàn thờ được lập ở trước cửa nhà . Trên bàn thờ có bài vị, ảnh và tên tuổi người mất, mâm quả bày nải chuối và quả bưởi, một bát hương và thẻ hương cho người thân, hàng xóm đến thắp hương tưởng nhớ người mất. Theo phong tục đám tang của Việt Nam thì hai bên bàn thờ được đặt hai cây chuối non cắm trong lọ lục bình tượng trưng cho sự an nghỉ, bình yên.
Khi chưa chôn cất thì lấy lễ thờ người sống mà lễ, nên mỗi lần lạy chỉ lạy hai lạy, trong linh vị và khăn vấn dùng chữ “Cố phụ”, “Cố mẫu” thay cho “Hiền thảo”, “Hiền tỷ”.
5. Lễ thành phục
Con cháu mặc đồ tang để cúng tế và đáp lễ khi khách đến viếng. Khi thực hiện lễ phát tang con cháu quỳ ở dưới chiếu. Con gái, con trai, con dâu thắt khăn tang trắng, đội mũ mấn, đội vòng day chuối ngang người. Con rể không đội mấn chỉ chít khăn, cháu quấn khăn trắng ngang đầu, chắt quấn khăn vàng, chút đội khăn đỏ.
Trước khi thành phục, nếu có khách đến thì người chủ tang chưa ra tiếp mà người hộ tang thay mặt tiếp khách và thông cảm với khách. Sau lễ thành phục mới chính thức phát tang. Tiếp theo đó thân bằng cố hữu, làng xã mới đến phúng viếng.
Để chia sẻ với gia đình, người đến phúng viếng thường mang theo hương, nến, vòng hoa, gạo, rượu, nến và tiền viếng. Khi đi dự Đám Tang dù thân hay sơ thì cũng phải có thái độ nghiêm túc, ăn mặc nghiêm chỉnh để biểu lộ lòng thành kính đối với người đã khuất.
6. Quay cữu
Đúng 12 giờ đêm là thời khắc gia đình tiến hành quay cữu (xoay chiều quan tài). Áo quan của người mất được quay theo chiều ngang của ngôi nhà, chân hướng ra cửa, đầu hướng về phía bàn thờ.
7. Lễ tế cơm
Lễ tế cơm bao gồm một bát cơm tẻ, một đĩa muối trắng, một quả trứng luộc và một chén nước lã có ý nghĩa giúp người mất được ăn no trước khi sang thế giới bên kia.
8. Đưa tang và chôn cất người đã khuất
Đến giờ đưa tang, nắp quan tài sẽ được sập kín. Quan tài của người đã khuất được đặt vào xe tang, vòng hoa chất bên ngoài. Đoàn đưa tang sẽ đi theo thứ tự gồm: Phật đình, long kiệu, cờ phướn, cầu kiều, linh sa, cờ tang, phường kèn, xe tang, con cháu và những người làng xóm. Thường thì người con trai trưởng chống gậy tre đi song song với quan tài. Trên suốt chặng đường đưa tang được thổi kèn trống để xua đuổi ma quỷ.
Huyệt mộ sẽ được đào sẵn từ trước. Khi hạ huyệt, các con lần lượt ném xuống nắm đất với ý nghĩa con cái đắp mộ cho cha mạ. Mộ được phủ cổ, thắp hương, đặt vòng hoa xung quanh và đặt bát cơm lên bên kia.
Bài viết trên của website xosomiennam.net.vn đã gửi đến độc giả các bước tiến hành một đám tang Việt Nam, hy vọng những thông tin trên sẽ giúp độc giả trong việc tìm hiểu thêm về phong tục tập quán của quê hương. Ngoài ra độc giả có thể tham khảo thêm về phong tục bốc mộ nếu muốn nhé!